Ở mỗi lứa tuổi, trẻ sẽ có những sự tò mò để khám phá thế giới khác nhau. Và bạn cần phải hiểu biết mọi đặc trưng của lứa tuổi để giúp bé phát triển.

TRẺ TỪ 3 ÐẾN 6 TUỔI

“Em bé từ đâu ra vậy mẹ?”

Ở tuổi sắp đến trường, trẻ đã có thể làm được nhiều việc như tự đi vệ sinh và biết cách làm khuây khỏa cơn giận. Suy nghĩ tập trung hơn trước và thường thể hiện sự tò mò của mình một cách rất tượng trưng dù ở trong mơ hay khi đang đóng kịch.

Khi cha mẹ đang to tiếng với nhau về một vấn đề gì đó, đứa bé 6 tuổi sẽ lái chiếc xe đồ chơi của nó tông thẳng vào giữa hai người và nói “Chiếc xe tách bố mẹ ra rồi đấy”. Quan sát trẻ khi chúng đang chơi hoặc luyên thuyên kể cho người khác nghe về những giấc mơ hay những trò chơi do chúng tưởng tượng ra, bạn có thể nhận ra được rất nhiều điều như trẻ quan tâm đến cái gì nhất và trẻ đang băn khoăn về điều gì. Hãy lắng nghe trẻ kể về những trò chơi mà trẻ tưởng tượng ra và những giấc mơ của chúng.

Tuổi này trẻ đã bắt đầu để ý và hiểu một chút ít về sự khác biệt giới tính, trẻ thắc mắc “sao của con trai cứ lủng lẳng còn của con gái’ thì gọn gàng?”. Ðừng làm cho trẻ có suy nghĩ lệch lạc về giới tính bằng cách trả lời rằng “Khi con lớn mẹ sẽ giải thích cho con hiểu” hoặc “Con cưng, chuyện này chẳng hay ho gì đâu”. Thế là trẻ cảm thấy thất vọng vì câu hỏi của chúng không được giải đáp và chúng lại nghĩ chắc là có vấn đề gì đây.

Thay vào đó bạn có thể trả lời “Con ơi, cơ thể của con trai có rất nhiều đặc điểm bên ngoài khác khác với con gái và những đặc điểm này sẽ giúp những bé trai khi lớn lên có thể trở thành những ông bố. Ngược lại, con gái sẽ có nhiều bộ phận bên trong cơ thể giúp chúng có thể làm mẹ.”

Ngoài ra bạn có thể dùng một vài kỹ thuật nho nhỏ như khi thấy con bạn đang chơi trò chơi bác sĩ với một đứa trẻ khác bạn có thể nhắc nhở: “Khi bọn con chơi trò chơi bác sĩ không cần phải cởi hết quần áo thì bác sĩ mới có thể khám bệnh được vì những chỗ kín đáo thì không thể nào cho người khác xem được”. Và sau đó hãy chuẩn bị trả lời tất cả những câu hỏi tiếp theo của trẻ.

TRẺ TỪ 6 ÐẾN 8 TUỔI

Như những trang sách mở

Khi con bạn bắt đầu đi học, tính hiếu kỳ của trẻ không còn ngẫu nhiên như trước nữa mà có định hướng rõ ràng, sự chuyển biến này là do trẻ có nhu cầu về việc sắp xếp và bổ sung kiến thức. Tính hiếu kỳ, hay hỏi này hỏi nọ của trẻ chính là chiếc cầu nối giữa bản thân với thế giới xung quanh.

Cũng có thể nhân tố quan trọng nhất tác động đến việc hình thành và phát triển sự ham thích tìm hiểu của trẻ chính là trẻ biết đọc. Sách vở mở rộng tất cả những cánh cửa tri thức, đưa trẻ ra với thế giới bên ngoài, đưa chúng ra khỏi lãnh thổ hạn hẹp trong gia đình và hàng xóm. Thêm vào đó là những bài học trong trường, chương trình ti vi, phim ảnh, các phần mềm vi tính và Internet… Trẻ con ngày nay có nhiều phương tiện để khám phá thế giới hơn so với các thế hệ đi trước.

Hãy khích lệ tính hiếu kỳ của trẻ bằng cách thể hiện sự quan tâm của bạn về những vấn đề trẻ đang tìm hiểu và giải đáp thắc mắc cho chúng, cùng trẻ bàn luận về chủ đề đó trong bữa ăn, tìm đến những bảo tàng trưng bày có những hiện vật hay những số liệu có liên quan, đăng ký tạp chí…

TRẺ TỪ 8 ÐẾN 12 TUỔI:

Chuẩn bị bước vào tuổi dậy thì

Giai đoạn sắp bước vào tuổi dậy thì là một giai đoạn rất đặc biệt, chuẩn bị tâm lý cho sự chuyển biến rất nhiều về cơ thể, tâm lý và tình cảm. Vào tuổi niên thiếu, trẻ thường sống tách rời khỏi gia đình và cùng với các bạn cùng lứa xây dựng một thế giới riêng của chúng. Sau những năm sống hiếu kỳ, thích mở rộng vùng khám phá của mình, lúc đầu tìm hiểu cơ thể của chính mình, sau đó tìm hiểu về gia đình, những người thân thuộc, rồi hàng xóm, thành phố và thế giới; trẻ trở nên ít thổ lộ và sống nội tâm.

Một đứa trẻ vốn rất thích cùng gia đình đi tham quan bảo tàng khoa học chỉ mới một năm trước đây, bây giờ chỉ muốn nằm nhà nói chuyện điện thoại với bạn. Chớ vội thất vọng, tính hiếu kỳ của trẻ không biến mất đâu. Trẻ chỉ tạm thời chuyển kênh vì lúc này cái tôi cùng với sự chuyển biến về tâm sinh lý vẫn tiếp tục phát triển

Những bé gái ở tuổi dậy thì quan tâm nhiều đến chuyện tình cảm nam nữ và tôn sùng sự lãng mạn. Bé trai lại tò mò và mối bận tâm lớn nhất của chúng là giới tính. Và bạn biết chúng hay thách nhau chơi trò gì không? Trò “Ai “tè” được xa nhất”

Ở tuổi này, cả hai giới đều “làm cao” và tỏ ra không thân thiện với nhau lắm. Thái độ này giúp chúng phân biệt nam giới – nữ giới và nhận thức rõ về những đặc điểm về giới tính của phái mình.

Ðiều này cũng giúp chúng phân biệt tình bạn với những người khác phái thời thơ ấu, khi mà chúng chẳng hề lo nghĩ gì đến giới này giới nọ, và giúp chuẩn bị cho sự lý tưởng hóa về tình yêu, về sự lãng mạn của những cuộc hẹn hò vốn sẽ chi phối chúng rất nhiều trong tuổi thanh thiếu niên.

Dù con bạn là trai hay gái, đây là lúc thích hợp nhất để giải đáp mọi thắc mắc của trẻ về tình yêu và tình dục bằng cách chia sẻ suy nghĩ và cảm nhận của bạn về vấn đề tế nhị này. Xin hãy nhớ rằng, khi con bạn đã bước vào thời niên thiếu, trẻ sẽ hiếm khi nói chuyện với bạn và đưa ra những thắc mắc như trẻ vẫn thường làm trước đây, vì vậy đây có thể là cơ hội cuối cùng mà bạn phải nắm lấy để giải thích cho trẻ.